هوش مصنوعی به‌طور مداوم در حال پیشرفت است و یکی از جدیدترین دستاوردهای آن، توسعه مدلی توسط شرکت متا است که می‌تواند افکار انسان را با دقت ۸۰ درصد بازسازی کند. برخلاف بسیاری از فناوری‌های مبتنی بر رابط‌های مغزی که نیاز به کاشت تراشه دارند، این مدل جدید متا از روش‌های غیرتهاجمی استفاده می‌کند. این پیشرفت می‌تواند تحول بزرگی در علوم اعصاب و فناوری‌های ارتباطی ایجاد کند، به‌ویژه برای افرادی که توانایی گفتار خود را از دست داده‌اند.
توسعه فناوری هوش مصنوعی متا برای رمزگشایی افکار
شرکت متا در همکاری با مرکز باسک برای شناخت، مغز و زبان (Basque Center on Cognition, Brain, and Language) موفق به توسعه مدلی هوش مصنوعی شده که قادر است جملات افراد را با تجزیه و تحلیل فعالیت مغزی آنها بازسازی کند. این فناوری از داده‌های مغزی افراد در حین تایپ کردن جملات استفاده کرده و با بهره‌گیری از الگوریتم‌های یادگیری ماشین، توانایی تطبیق داده‌های مغزی با متن تایپ‌شده را دارد.
این فناوری یک گام مهم در مسیر توسعه سیستم‌های کمکی برای افرادی است که به دلایل مختلف قادر به صحبت کردن یا تایپ کردن نیستند. همچنین، این مدل می‌تواند در مطالعات علوم اعصاب و درک بهتر نحوه پردازش زبان در مغز انسان مؤثر باشد.
روش عملکرد مدل هوش مصنوعی متا
برخلاف بسیاری از رابط‌های مغزی موجود مانند نورالینک که به کاشت تراشه‌های الکترونیکی نیاز دارند، مدل هوش مصنوعی متا بر پایه روش‌های کاملاً غیرتهاجمی کار می‌کند. این فناوری از دو تکنیک اصلی برای ثبت فعالیت‌های مغزی استفاده می‌کند:
- مغناطیس‌نگاری مغزی (MEG): این روش با استفاده از حسگرهای بسیار حساس، میدان‌های مغناطیسی تولیدشده توسط فعالیت‌های الکتریکی مغز را ثبت می‌کند.
- نوار مغزی (EEG): در این روش، سیگنال‌های الکتریکی مغز از طریق الکترودهایی که روی سر قرار می‌گیرند، ضبط می‌شوند.
مدل هوش مصنوعی متا با استفاده از داده‌های مغزی ۳۵ داوطلب که در حال تایپ جملات بوده‌اند، آموزش دیده است. نتایج نشان می‌دهند که این مدل توانسته است تا ۸۰ درصد کاراکترهای تایپ‌شده را به‌درستی پیش‌بینی کند. جالب اینجاست که عملکرد این فناوری مبتنی بر MEG حداقل دو برابر بهتر از فناوری مبتنی بر EEG بوده است.
محدودیت های فعلی و چالش های فناوری
با وجود موفقیت‌های چشمگیر این مدل، همچنان محدودیت‌هایی برای استفاده عملی از آن وجود دارد. از جمله:
- فناوری MEG نیاز به اتاق‌هایی با سیستم محافظ مغناطیسی دارد که هزینه‌بر و پیچیده هستند.
- افراد هنگام ثبت داده‌ها باید بی‌حرکت بمانند، که این امر استفاده از این فناوری را در شرایط واقعی دشوار می‌کند.
- تاکنون این مدل تنها بر روی افراد سالم آزمایش شده و هنوز مشخص نیست که عملکرد آن در بیماران مبتلا به آسیب‌های مغزی چگونه خواهد بود.
این چالش‌ها نشان می‌دهند که فناوری هوش مصنوعی متا هنوز برای استفاده گسترده آماده نیست، اما مسیر امیدوارکننده‌ای را برای آینده ایجاد کرده است.
کاربردهای بالقوه و آینده هوش مصنوعی متا
یکی از مهم‌ترین دستاوردهای این پروژه، کمک به درک بهتر نحوه پردازش زبان در مغز است. این مدل با تجزیه و تحلیل داده‌های MEG نشان داده است که مغز چگونه هنگام تایپ کردن، افکار را به کلمات، هجاها و حرکات انگشت تبدیل می‌کند.
از سوی دیگر، یافته‌های این تحقیق نشان می‌دهند که مغز از مکانیزمی با عنوان «کد عصبی دینامیک» استفاده می‌کند. این مکانیزم باعث می‌شود مراحل مختلف پردازش زبان در مغز به یکدیگر متصل شده و اطلاعات گذشته نیز در دسترس باقی بماند. این موضوع می‌تواند توضیح دهد که چرا انسان‌ها می‌توانند هنگام صحبت یا تایپ کردن، جملات را به‌طور روان شکل دهند.
اگرچه این فناوری هنوز به تکامل کامل نرسیده است، اما می‌تواند در آینده به توسعه ابزارهای ارتباطی برای بیماران دارای مشکلات گفتاری یا حرکتی کمک کند. همچنین، درک بهتر از نحوه عملکرد مغز ممکن است به پیشرفت‌های بیشتری در حوزه هوش مصنوعی و تعامل انسان و ماشین منجر شود.
نتیجه گیری
پیشرفت هوش مصنوعی متا در رمزگشایی افکار، نشان‌دهنده گامی بزرگ در علوم اعصاب و تعامل انسان و ماشین است. این فناوری می‌تواند در آینده برای کمک به افراد مبتلا به اختلالات گفتاری و حرکتی مورد استفاده قرار گیرد. با این حال، هنوز چالش‌هایی در مسیر توسعه این فناوری وجود دارد که باید برطرف شوند. در صورت بهبود دقت مدل و کاهش محدودیت‌های سخت‌افزاری، این فناوری می‌تواند به یکی از تحولات بزرگ در حوزه هوش مصنوعی و علوم شناختی تبدیل شود.